Η ΣΟΥΜΕΛΙΩΤΙΣΣΑ 3

Η ΣΟΥΜΕΛΙΩΤΙΣΣΑ 2

Πηγή της εικόνας χωρίς το κάλυμμα της (σπάνια την βλέπουμε έτσι γι αυτό και τονίζω την μη ύπαρξη καλύμματος) το φωτογραφικό λεύκωμα "ΤΑ ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ", Επιστημονική επιμέλεια Δρ. Σταύρος Αρβανιτόπουλος, Επιμέλεια κειμένων Γεώργιος Τανιμανίδης, Εκδόσεις Μένανδρος. Εκεί βέβαια φωτογραφήθηκε λίγο διαφορετικά, αλλά επί την ουσίας δεν έχω διαφοροποιήσει κάποιο στοιχείο.

Από την αρχική εικόνα στην πραγματικότητα διασώζεται μοναχά ο ξύλινος φορέας της. Αν παρατηρήσει προσεκτικά ο αναγνώστης θα δει ότι η εικόνα μοιάζει χωρισμένη στη μέση με μια κάθετη τομή. Και στην πραγματικότητα έτσι είναι. Λέγεται πως η εικόνα δέχθηκε χτύπημα ληστών της Μονής και χωρίστηκε σε δύο τμήματα. Στο σημείο αυτό αν θα έλεγα πως η εικόνα είναι εξίσου ταλαιπωρημένη όπως κι ο λαός της, μάλλον δεν θα εξέπλητα κανέναν...

Πάμε να δούμε λίγο την αγιογράφηση του ξύλου της. Στο σημείο αυτό δυστυχώς μόνον για υπολείμματα χρώματος της αγιογράφησης της μπορούμε να μιλάμε. Υπάρχουν κάποια ίχνη χρώματος και χρυσού στην περιοχή του φωτοστέφανου του μικρού Ιησού. Η τόσο μεγάλη φθορά της σαφώς και δεν είναι φυσιολογική. Αποδίδεται σε καύση της εικόνας σε κάποιες από τις πυρκαγιές που συνέβησαν στην Μονή.

Για να γνωρίσουμε καλύτερα την εικόνα της Παναγίας μας ας δούμε λίγο την σύνθεση της. Η εικόνα αποτελείται βασικά από 3 τμήματα: την ατόφια εικόνα, το εξωτερικό της κάλυμμα (θα το παρουσιάσω αργότερα) και την επίστεψη της. Η κυρίως εικόνα που τώρα μας ενδιαφέρει έχει ύψος 30 εκατοστά και πλάτος 25.

Στη συγκεκριμένη φωτογραφία αν κι έχει αφαιρεθεί το εξωτερικό κάλυμμα, εν τούτοις η εικόνα είναι επενδυμένη με επιχρυσωμένο άργυρο και η Παναγία φέρει στον λαιμό της ημικυκλική στενή ταινία εν είδει περιδέραιου, το οποίο ίσως είναι σύγχρονη της επένδυσης, επέμβαση. Στο περιδέραιο υπάρχουν δύο μαργαριτάρια προς την πλευρά των απολήξεων του, ημιπολύτιμος λίθος στο κέντρο του κι από αυτόν και προς τα κάτω "εκφύεται" κρινάνθεμο με λίθο.

Η ΣΟΥΜΕΛΙΩΤΙΣΣΑ 1

Το ξύλινο τμήμα και το διάδημα που εμφανίζονται στην ιερή εικόνα της Παναγίας Σουμελά. 

ΤΑ ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

Μέσα από αυτήν την ενότητα του ThalassaKaradeniz, θέλησα να παρουσιάσω τα Ιερά κειμήλια της Μονής Σουμελά και χρησιμοποίησα ως μοναδική πηγή το φωτογραφικό λεύκωμα, «Τα ιερά κειμήλια του γένους των Ποντίων». Άλλες σχετικές καταγραφές των κειμηλίων της Μονής Σουμελά που κατά καιρούς έχω δημοσιεύσει θα δίδονται ως σύνδεσμοι μόνον στην παρούσα ενότητα, για να διαφυλαχτεί η αισθητική και νοηματική συνέχεια του παρουσιαζόμενου υλικού.

Λόγω του ότι η συγκεκριμένη έκδοση είναι αντικείμενο πνευματικών δικαιωμάτων και πωλείται σήμερα στην αγορά, η παρουσίαση του υλικού της δεν μπορεί να γίνει ολοκληρωμένα για να μη θιγούν τα κέρδη της εκδοτικής εταιρείας αλλά και των συμμετεχόντων στην έκδοση αυτήν. Τα υπέροχα αντικείμενα θα δωθούν σε ελεύθερη καλλιτεχνική απόδοση δική μου κι όχι αυτήν που χρησιμοποιήθηκε στο λεύκωμα για να μη θιγούν τα παραπάνω δικαιώματα. Στα κείμενα όμως θα κρατηθεί αυστηρά η ουσία της περιγραφής που δίδεται στο λεύκωμα, ώστε να μην αλλοιωθεί νοηματικά το αρχικό κείμενο.

Η ευκαιρία να ασχοληθώ με το θέμα εκτενέστερα ήταν όταν μου ζητήθηκε να παρουσιάσω τα ιερά κειμήλια της Μονής Σουμελά, με οπτικοακουστική προβολή, σε ημερίδα που διοργανώνεται για την προβολή Ποντιακών ζητημάτων, στο Ευρωκοινοβούλιο, στις Βρυξέλλες, τον ερχόμενο Απρίλη. Η οπτικοακουστική προβολή θα συνοδέψει την ομιλία του δικηγόρου κου Αποστολίδη, ο οποίος και θα θέσει το ζήτημα επιβίωσης, συντήρησης κι ορθής προβολής των κειμηλίων της Μονής Παναγίας Σουμελά που αυτή τη χρονική στιγμή (2014 Μάρτιος) βρίσκονται στην Τουρκία και φυλάσσονται.

Θεωρώ επιβεβλημένη τη γνώση των αντικειμένων αυτών και της Ιστορίας τους από κάθε ζώντα Πόντιο και Έλληνα γιατί αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Ελληνικής παρουσίας στην Ανατολή ανά τους αιώνες και κληροδότημα που πρέπει να διαφυλάξουμε με τον καλύτερο τρόπο, μέσα στις δύσκολες αυτές συνθήκες, για τα παιδιά μας.

Προσωπικά θα τα ήθελα κοντά στον λαό τους όπως κοντά μας αποφάσισε να επιστρέψει η εικόνα της Παναγίας της Σουμελιώτισσας, φέροντας μαζί της και κάποια από αυτά.

Οι συνθήκες όμως δεν μας επιτρέπουν πάντα να έχουμε αυτό που θέλουμε, οπότε με γνώμονα το συμφέρον των κειμηλίων συντονίζουμε τις δράσεις μας σε κάθε χρονική στιγμή στο τι είναι το καλύτερο γι αυτά. Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε -κι αυτό το απευθύνω και το τονίζω προς εμένα που με στενοχωρεί η απόσταση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτά και τους απογόνους των προσφύγων από τον Πόντο-πως κι εκεί που βρίσκεται σήμερα η πλειονότητα τους-υπάρχει τόπος γι αυτά και η αληθινή τους Πατρίδα στα χώματα του Πόντου βρίσκεται.

Σαββίδου Λένα.

Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό.